خوش آمديد ميهمان
عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدیدراه های افزایش بازدهی آبیاری در بخش كشاورزی
اقلیم آب و هوایی در ایران متنوع بوده و دارای آب و هوایی متفاوت در نقاط مختلف است . به طوریكه در نقاط خشك و گرم - كه وسعت زیادی از كشور را تشكیل می دهد - در فصل تابستان درجه حرارت از 34 تا 50 درجه سانتیگراد (93 تا 122 درجه فارنهایت) متغیر است و بارندگیها نیز در قسمت اعظم كشور كه جزو مناطق خشك و نیمه خشك می باشد ، محدود به دوره كوتاه زمستان و اوایل بهار آن هم به میزان كم است در نقاط دیگر مانند قسمت شمالی كوههای البرز دارای باران نسبتاً كافی برای كشاورزی می باشد . در قسمت شمالی فلات مركزی ایران متوسط بارندگی سالیانه حدود 220 میلی متر است . در حالیكه این مقدار در قسمت جنوبی و جنوب شرقی به حدود 120 میلی متر تقلیل می یابد. به عنوان مثال از مساحت كل كشور حدود 13 درصد كمتر از 100 میلی متر بارندگی و 61 درصد بین 100 تا 250 میلی متر و 17 درصد بین 250 تا 500 میلی متر و 8 درصد بین 500 تا 1000 میلی متر و یك درصد بیش از 1000 میلی متر بارندگی دارند . پس در كشور ما تقریباً سه اقلیم آب و هوایی غالب وجود دارد كه قسمت اعظم آن به وسعت 74 درصد یعنی سه چهارم مساحت آن دارای اختصاصات آب و هوایی خشك و نیمه خشك با بارندگی كمتر از 250 میلیمتر و قسمت دیگر به وسعت 17 درصد دارای بارندگی نسبتاً متوسط بین 250 تا 500 میلی متر جزو مناطق معتدل است و بقیه مساحت آن حدود 9 درصد با بارندگی بیش از 500 میلی متر جزو مناطق مرطوب ایران محسوب می شود .
پس شرایط جوی و میزان بارندگی ایجاب می نماید كه در بخش وسیعی از مملكت ، برای كشت انواع محصولات زراعی آبیاری انجام شود و به لحاظ همین اختلاف در اقلیم های آب و هوایی، شیوه های كشت و انواع آنها و همچنین نوع آبیاری با یكدیگر فرق دارند. مثلاً در مازندران بیشتر نوع كشت شالی است و بیشتر منابع آب قابل استحصال این منطقه برای آبیاری شالیزارها به كار گرفته می شود و تنها روش آبیاری برای شالی ،كرتی با استغراق دائم زمین می باشد . لذا برای بالابردن بازدهی آبیاری باید عواملی مانند میزان تعرق گیاه ، تبخیر از سطح آزاد ، میزان استغراق گیاه و سرازیرشدن آب از مزرعه ، فرونشست عمقی آب در خاك نفوذ عمودی و نفوذ افقی و بالاخره تلفات انتقال آب تا آبگیر مزرعه و شبكه توزیع مربوط به آن را مشخص نمود .
لذا برای افزایش بازدهی آبیاری اقداماتی به شرح زیر ضروری است :
1. قطعه بندی و تسطیح اراضی و بهبود شیب اراضی با ماشین آلات و وسایل تسطیح ، همچنین باید از كشت شالی در اراضی شیبدار و دامنه كوهها و همچنین سواحل دریا به دلیل پرت زیاد آب تا زمانی كه اراضی مرغوب قابل كشت در دشت وجود دارد ،جلوگیری شود .
2. پوشش كانالهای آبرسانی و انهار در مناطقی كه افت در مسیر آبرسانی مشهود است .
3. كم نمودن نفوذ پذیری خاك بستر در صورتی كه نوع خاك سبك و دانه درشت باشد با افزایش رس و تحكیم آن ، در صورتی كه امكان پوشش بتونی به دلیل هزینه زیاد مقدور نباشد .
4. از بین بردن پیچ و خمهای كاناهای سنتی و لایروبی انهار و پاك كردن عوامل كند كننده سرعت نظیر : خارو خاشاك و علفهای هرز و همچنین لایروبی و بهسازی شبكه زهكشها و اصلاح آب بندانها با بالابردن حجم ذخیره ای آنها
5. احداث بندها و دریچه های تقسیم و بندهای گابیونی با نصب دریچه و مقسم و اشل اندازه گیری .
6. ایجاد انگیزه برای بالابردن بازدهی آبیاری در كشاورزان .
7. اصلاح و تغییر روشهای آبیاری سنتی به سیستم آبیاری تحت فشار برای سایر محصولات كشاورزی .
8. تهیه و تدوین برنامه گردش آب و اعمال مدیریت بهینه توزیع در بهره برداری از تأسیسات مربوطه . چون بر خلاف روش آبیاری تحت فشار ، سیستمهای آبیاری سطحی مستلزم یك كار مدیریتی و نظارت دقیق در توزیع صحیح است تا یك كار سرمایه گذاری . هرچند كشاورزان با این روش به تجربه آشنایی دارند لیكن پیشرفتهای علمی و انتقال دانش فنی در زمینه بالابردن بازدهی آبیاری به كشاورزان انتقال نیافته است .
9. تدوین برنامه و اجرای طرح جامع آموزش و ترویج كشاورزی .
1-9 - مشخص نمودن نوع و بافت خاك هر منطقه و میزان نفوذ پذیری آن .
2-9 - مقدار آب مود نیاز برای هر هكتار و كیفیت آن در منطقه جهت هر نوع گیاه .
3-9- نیاز آبی گیاه در طی مراحل رشد و مشخص نمودن فواصل زمان آبیاری برای هرگیاه با توجه به آب و هوای هر منطقه .
4-9- مشخص نمودن انواع گیاهان قابل كشت ( الگوی كشت) در هر منطقه با توجه به شرایط اقلیمی و آب و خاك .
5-9- رعایت الگوی كشت توسط كشاورزان و تضمین خرید و فروش این محصولات توسط ارگانهای ذیربط دولتی .
شیعه به تولّی اَر مُسلَّم گردد........با رکن تبرّی است که محکم گردد
یافاطمه! لعن قاتلت روزی ماست..........یا رب نکند که رزق ما کم گردد
پس شرایط جوی و میزان بارندگی ایجاب می نماید كه در بخش وسیعی از مملكت ، برای كشت انواع محصولات زراعی آبیاری انجام شود و به لحاظ همین اختلاف در اقلیم های آب و هوایی، شیوه های كشت و انواع آنها و همچنین نوع آبیاری با یكدیگر فرق دارند. مثلاً در مازندران بیشتر نوع كشت شالی است و بیشتر منابع آب قابل استحصال این منطقه برای آبیاری شالیزارها به كار گرفته می شود و تنها روش آبیاری برای شالی ،كرتی با استغراق دائم زمین می باشد . لذا برای بالابردن بازدهی آبیاری باید عواملی مانند میزان تعرق گیاه ، تبخیر از سطح آزاد ، میزان استغراق گیاه و سرازیرشدن آب از مزرعه ، فرونشست عمقی آب در خاك نفوذ عمودی و نفوذ افقی و بالاخره تلفات انتقال آب تا آبگیر مزرعه و شبكه توزیع مربوط به آن را مشخص نمود .
لذا برای افزایش بازدهی آبیاری اقداماتی به شرح زیر ضروری است :
1. قطعه بندی و تسطیح اراضی و بهبود شیب اراضی با ماشین آلات و وسایل تسطیح ، همچنین باید از كشت شالی در اراضی شیبدار و دامنه كوهها و همچنین سواحل دریا به دلیل پرت زیاد آب تا زمانی كه اراضی مرغوب قابل كشت در دشت وجود دارد ،جلوگیری شود .
2. پوشش كانالهای آبرسانی و انهار در مناطقی كه افت در مسیر آبرسانی مشهود است .
3. كم نمودن نفوذ پذیری خاك بستر در صورتی كه نوع خاك سبك و دانه درشت باشد با افزایش رس و تحكیم آن ، در صورتی كه امكان پوشش بتونی به دلیل هزینه زیاد مقدور نباشد .
4. از بین بردن پیچ و خمهای كاناهای سنتی و لایروبی انهار و پاك كردن عوامل كند كننده سرعت نظیر : خارو خاشاك و علفهای هرز و همچنین لایروبی و بهسازی شبكه زهكشها و اصلاح آب بندانها با بالابردن حجم ذخیره ای آنها
5. احداث بندها و دریچه های تقسیم و بندهای گابیونی با نصب دریچه و مقسم و اشل اندازه گیری .
6. ایجاد انگیزه برای بالابردن بازدهی آبیاری در كشاورزان .
7. اصلاح و تغییر روشهای آبیاری سنتی به سیستم آبیاری تحت فشار برای سایر محصولات كشاورزی .
8. تهیه و تدوین برنامه گردش آب و اعمال مدیریت بهینه توزیع در بهره برداری از تأسیسات مربوطه . چون بر خلاف روش آبیاری تحت فشار ، سیستمهای آبیاری سطحی مستلزم یك كار مدیریتی و نظارت دقیق در توزیع صحیح است تا یك كار سرمایه گذاری . هرچند كشاورزان با این روش به تجربه آشنایی دارند لیكن پیشرفتهای علمی و انتقال دانش فنی در زمینه بالابردن بازدهی آبیاری به كشاورزان انتقال نیافته است .
9. تدوین برنامه و اجرای طرح جامع آموزش و ترویج كشاورزی .
1-9 - مشخص نمودن نوع و بافت خاك هر منطقه و میزان نفوذ پذیری آن .
2-9 - مقدار آب مود نیاز برای هر هكتار و كیفیت آن در منطقه جهت هر نوع گیاه .
3-9- نیاز آبی گیاه در طی مراحل رشد و مشخص نمودن فواصل زمان آبیاری برای هرگیاه با توجه به آب و هوای هر منطقه .
4-9- مشخص نمودن انواع گیاهان قابل كشت ( الگوی كشت) در هر منطقه با توجه به شرایط اقلیمی و آب و خاك .
5-9- رعایت الگوی كشت توسط كشاورزان و تضمین خرید و فروش این محصولات توسط ارگانهای ذیربط دولتی .
